Τα ρεύματα στη ζωγραφική

Αυτό που ονομάζουμε μοντέρνα τέχνη διαμορφώθηκε μέσα από το αίσθημα του ανικανοποίητου. Οι τυπικές τεχνικές και τα συντηρητικά μοτίβα, δεν είχαν πλέον θέση στο πέρασμα από τον 19ο στον 20ο αίωνα. Όσο τρελά και να έμοιαζαν στην αρχή τα κινήματα της μοντέρνας τέχνης , επρόκειτο για επαναλαμβανόμενες προσπάθειες να ξεπεραστεί το αδιέξοδο στο οποίο είχαν επέλθει οι καλλιτέχνες. Σίγουρα αξίζει να γνωρίσουμε μερικά από αυτά.



                        ΕΞΠΡΕΣΙΟΝΙΣΜΟΣ

Ετυμολογία : Ο όρος προέρχεται από τον λατινική λέξη  expressio, -onis που σημαίνει έκφραση αφού μέσα από τα εξπρεσιονιστικά έργα αναδύεται η απόλυτη κυριαρχία του ενστίκτου για έκφραση.

Χαρακτηριστικά κινήματος: Ανήκει στην μοντέρνα τέχνη αφού αναπτύχθηκε στις αρχές του 20^ου αιώνα. Σύμφωνα με τον εξπρεσιονισμό η πραγματικότητα δεν αναπαρίσταται με ρεαλιστικό τρόπο. Αντιθέτως, παραμορφώνεται και αλλοιώνεται από τα δυσάρεστα συναισθήματα όπως η αγωνία και η μελαγχολία. Επίσης παρατηρείται η χρήση του χρώματος με παθιασμένο τρόπο και πλήθος αντιθέσεων.

Πού εντοπίζεται : Το κίνημα γνώρισε την μεγαλύτερη ανάπτυξη στην Γερμανία παρά το γεγονός ότι δεν υπήρξε ποτέ μια συγκεκριμένη ομάδα καλλιτεχνών που να αυτοαποκαλούνται εξπρεσιονιστές. Ωστόσο, κοινά χαρακτηριστικά εξπρεσιονισμού παρατηρούνται στο έργο των ζωγράφων Μουνκ, Βαν Γκογκ, Καντίνσκι, Νόλντε, Κοκόσκα κ.ά. Αξίζει να αναφερθεί ότι ο εξπρεσιονισμός αποτέλεσε σκαλοπάτι για το πέρασμα στον αφαιρετικό εξπρεσιονισμό και εν τέλει στην σύγχρονη αφηρημένη τέχνη.

Πώς προέκυψε : Η τέχνη των κλασσικών προγενέστερων ζωγράφων φάνταζε στα τέλη του 19^ου αιώνα υποκριτική και ανειλικρινής. Στόχος του εξπρεσιονιστή ήταν να αφουγκραστεί τη δυστυχία, την ασχήμια της ψυχής και του κόσμου και να την αποτυπώσει.

Κάτι ακόμη : Τέλος, ο εξπρεσιονισμός, λέγεται, ότι μπορεί να εκφραστεί και στη λογοτεχνία (πχ στα μυθιστορήματα του Φραντς Κάφκα), ακόμη και στη μουσική (Σένμπεργκ, Βέμπερν, Μπεργκ).



                             ΙΜΠΡΕΣΙΟΝΙΣΜΟΣ

  
Ετυμολογία : Η αφορμή για την ονομασία του συγκεκριμένου κινήματος στάθηκε ένα έργο του Μονέ σε μια έκθεση του 1874 μαζί με άλλους καλλιτέχνες. Ο τίτλος του έργου ήταν «Impression: Soleil levant» (Εντύπωση: Ανατολή) ο οποίος φάνηκε σε έναν κριτικό έργων τέχνης ιδιαίτερα γελοίος και αναφέρθηκε στην ομάδα των ζωγράφων με τη λέξη «Οι Ιμπρεσιονιστές». Φασικά με την πάροδο του χρόνου η ειρωνική χροιά της λέξης ξεχάστηκε και η ομάδα υιοθέτησε τον όρο.

Χαρακτηριστικά : Περισσότερο εξωστρεφής από τον εξπρεσιονισμό που δίνει μεγαλύτερη βαρύτητα στις εσωτερικές ψυχικές καταστάσεις. Ο ιμπρεσιονισμός ενδιαφέρεται κυρίως για το εξωτερικά εντυπωσιακό και ωραίο που επιτυγχάνεται με πολυάριθμες και εμφανείς πινελιές.  Οι υπηρέτεςτου ιμπρεσιονισμού επιθυμούν να συλλάβουν μια συγκεκριμένη χρονική στιγμή κι έτσι δεν προλαβαίνουν να ξεχωρίσουν τα χρώματα και να δώσουν έμφαση στις λεπτομέρειες · δεν περιμένουν να στεγνώσει το χρώμα κι έτσι δημιουργείται ένα συνονθύλευμα χρωμάτων. Προτιμούν τις βασικές και κυρίως τις φωτεινές αποχρώσεις και αποφεύγουν το μαύρο.

Πώς προέκυψε : Αναπτύχθηκε στη Γαλλία την εποχή του Ναπολέοντα του Γ’, όταν η Ακαδημία Καλών Τεχνών απορρίπτει σχεδόν τα 3/5 από τα έργα τέχνης της εποχής. Από το 1863 και μετά το Σαλόν των Απορριφθέντων γίνεται θεσμός κι εκεί εκτίθενται οι πίνακες που το κοινό και οι κριτικοί δυσκολεύονται να αποδεχτούν. Τα απορριφθέντα έργα προέρχονται κυρίως από τους Κλωντ Μονέ, Πιερ Ωγκύστ Ρενουάρ και Άλφρεντ Σίσλεϋ που αρνούνται να ακολουθήσουν  τις συντηρητικές τεχνικές της εποχής και προτιμούν να δώσουν πνοή σε ένα κίνημα που απορρίπτει τον ρομαντισμό. Στην μικρή αυτή ομάδα ιμπρεσιονιστών προστίθενται εν καιρώ και οι Εντουάρ Μανέ, ο Εντγκάρ Ντεγκά, καθώς και ο Πωλ Σεζάν.

Κάτι ακόμη :  Έχει ειπωθεί πως οι πρώτοι επισκέπτες των εκθέσεων των Ιμπρεσιονιστών κολλούσαν τη μύτη τους στο μουσαμά και δεν έβλεπαν τίποτα, παρά μόνο ένα χάος από τυχαίες πινελιές. Γι’ αυτό πίστεψαν πως αυτοί οι ζωγράφοι είναι τρελοί…  Έτσι, πέρασε αρκετός καιρός μέχρι το κοινό να απομακρυνθεί αρκετά ώστε να εκτιμήσει έναν ιμπρεσιονιστικό πίνακα. Ευτυχώς, όχι τόσος πολύς ώστε ειδικά ο Μονέ και ο Ρενουάρ να μην μπορέσουν να χαρούν τους καρπούς της νίκης τους.